Het tweede artikel. Een "Terzijde". Bijbel en Wetenschap, Juni/Juli 1998, nr. 204.
Er is in de loop van de geschiedenis van deze eeuw een soort repeterende historisch proces te zien. daarbij gaat het via kleine stapjes van een orthodoxe opvatting over het gezag van de Bijbel naar een Schriftkritische visie. Het beginpunt is het vertrouwen in het gezag van de Bijbel. Om de grondslag van dit blad te citeren: "De grondslag van de EH is de Bijbel, het onfeilbare, geïnspireerde Woord van God .. De Bijbel spreekt met absoluut gezag zowel waar hij handelt over het heil, als war hij spreekt over de geschiedenis, de kosmos, de natuur."
De eerste stap in dit proces is een uitholling van begrippen, in het bijzonder het begrip "onfeilbaar". Een korte discussie als voorbeeld. O staat voor orthodox. M voor 'modern'.
M: wat betekent "onfeilbaar"?
O: Zonder fouten.
M: Maar er staan toch allerlei fouten in de Bijbel?!
O: Welke dan?
M: Dat is algemeen bekend. Je mag het vriendelijk 'oneffenheden' noemen. Maar er is van alles dat niet klopt.
O: Dat is een aanklacht zonder bewijs. Daar koop ik niets voor. Ik weet alleen van schijnbare tegenstrijdigheden.
M: Zo begeef je je op een volslagen onvruchtbare weg. Dan moet je met je verstand de fouten wegredeneren en het gevolg is, dat je niet meer op de Bijbel vertrouwt maar op je verstand. Het is een vorm van fundamentalisme, rationalisme!
O: Merkwaardig. Jij beredeneert met je verstand dat er fouten zijn. Kritiek op jouw redenering doe je af met 'rationalisme'. En dat zonder concreet te worden. Het lijkt me dat jij begint met rationalisme. Dat is de basis voor je verwerping van het gezag van de Bijbel. En als ik jouw rationalisme op jouw terrein bestrijd, krijg ik het verwijt van rationalisme. Jij doet wat je mij niet toestaat.
Maar zeg nu eens eerlijk, aanvaard jij nog wel de onfeilbaarheid van de Bijbel?
M: Jazeker! Maar ik interpreteer onfeilbaarheid als 'betrouwbaarheid'. Je moet de Bijbel lezen als een geestelijk boek. Je moet geen letterknechterij hebben, geen fundamentalisme.
O: Je gebruikt de term fundamentalisme als een manier om de discussie uit de weg te gaan. Hou daar eens mee op en maak je niet van de discussie af met etikettenplakkerij. Als ik je goed begrijp, zeg je dat de Bijbel onfeilbaar is, maar je geloof je dat hij wel betrouwbaar maar tegelijkertijd feilbaar is?
M: Ja, dat is juist. En dan kun je goed zien hoe mijn geloof in de betrouwbaarheid echt geloof is. Mijn geloof is niet op basis van mijn verstand maar het gaat daar bovenuit.
O: Het gaat er tegenin, en dat lijkt mij noch verstandig, noch gelovig. Dat is niet geestelijk, maar het is jezelf en anderen misleiden door woorden uit te hollen en toch te blijven gebruiken.
Er vond en vindt voortdurend een overgang plaats van geloof in een onfeilbare Bijbel naar geloof in een betrouwbare maar feilbare Bijbel. Laten we die opvatting 'neo-orthodoxie' noemen. Dat past goed bij de uitholling van begrippen: het klinkt als orthodox terwijl het het niet is! Laat ieder die 'bijbelgetrouw' is op zijn hoede zijn!